Ποιοι δικαιούνται χρηματική αποζημίωση ύστερα από ένα τροχαίο ατύχημα

Κατά το άρθρο 932 ΑΚ, «Σε περίπτωση αδικοπραξίας, ανεξάρτητα από την αποζημίωση για την περιουσιακή ζημία, το δικαστήριο μπορεί να επιδικάσει εύλογη κατά την κρίση του χρηματική ικανοποίηση λόγω ηθικής βλάβης. Αυτό ισχύει ιδίως για εκείνον που έπαθε προσβολή της υγείας, της τιμής ή της αγνείας του ή στερήθηκε την ελευθερία του…». Στην περίπτωση των τροχαίων ατυχημάτων, αποζημίωση λόγω ηθικής βλάβης δικαιούται ο ιδιοκτήτης του ζημιωθέντος οχήματος, για τις υλικές ζημίες που το όχημα του έχει υποστεί, ο αναίτιος  οδηγός και οι συνεπιβαίνοντες όλων των εμπλεκόμενων οχημάτων για τις σωματικές βλάβες που έχουν υποστεί ή για την έντονη σωματική, ψυχική ταλαιπωρία και στεναχώρια που έχουν υποστεί  . Το άρθρο 932ΑΚ συνεχίζει λέγοντας ότι: «Σε περίπτωση θανάτωσης προσώπου η χρηματική αυτή ικανοποίηση μπορεί να επιδικαστεί στην οικογένεια του θύματος λόγω ψυχικής οδύνης». Η διάταξη αυτή δεν εξειδικεύει ποιοι συγγενείς υπάγονται στον όρο οικογένεια ωστόσο κατά την πάγια νομολογία, στην οικογένεια του θύματος περιλαμβάνονται ο σύζυγος και οι εγγύτεροι και στενώς συνδεόμενοι συγγενείς του θανόντος, που δοκιμάστηκαν ψυχικά από την απώλειά του και προς ανακούφιση του ηθικού πόνου των οποίων στοχεύει η διάταξη αυτή, αδιαφόρως αν συζούσαν μαζί του ή διέμεναν χωριστά. Τέτοιοι δικαιούχοι χρηματικής ικανοποίησης λόγω ψυχικής οδύνης, είναι ο σύζυγος, οι ανιόντες και οι κατιόντες εξ αίματος, ανεξαρτήτως βαθμού συγγενείας συγγενείς του θανατωθέντος, τα αδέλφια του και από τους εξ αγχιστείας συγγενείς αυτού οι μέχρι του πρώτου βαθμού συγγενείας (πεθερός, πεθερά, γαμπρός, νύφη) . Επίσης ο σύζυγος που τελεί σε διάσταση, εντάσσεται στον κύκλο των προσώπων που συνθέτουν την οικογένεια του θύματος. Στην περίπτωση αυτή θα πρέπει να αποδειχθεί ότι πράγματι υπέστη ψυχική οδύνη . Έτσι μπορεί να πρόκειται για περιορισμένη ψυχική οδύνη και οπωσδήποτε κατώτερη από την αντίστοιχη σε περίπτωση ομαλής συμβίωσης   (ΕφΑθ 5805/1991). Ακόμα στα πιο πάνω πρόσωπα, κρατούσα τόσο στη θεωρία, όσο και στη νομολογία είναι η άποψη, ότι περιλαμβάνονται και οι μνηστός/μνηστή λόγω όμως του ότι η μνηστεία είναι ιδιόρρυθμη σύμβαση που δημιουργεί «οιονεί οικογενειακή σχέση», αφού κατά την ΑΚ 1346, η μνηστεία αποτελεί σύμβαση για μελλοντικό γάμο (1346 ΑΚ) και έτσι απόκτησης με το μελλοντικό γάμο, της ιδιότητας του/της συζύγου, οι οποίοι περιλαμβάνονται στην έννοια των «συγγενών» (ΑΠ 133/2008 ΤΝΠΑΣΑ, ΑΕΑ 45/1995 ΤΝΠ ΔΣΑ = ΕλλΔη 37 573). Τέλος στα πρόσωπα που δικαιούνται αξίωση χρηματικής ικανοποίησης λόγω ψυχικής οδύνης, περιλαμβάνονται αδιαμφισβήτητα και αυτά που απέκτησαν σχέση συγγένειας μετά από υιοθεσία (ενδεικτικά μεταξύ άλλων, Κρητικός «Αποζημίωση από αυτοκινητικά ατυχήματα» Δ’ έκδοση 2008 § 20 περ. αριθ. 25, Πατεράκης «Η χρηματική ικανοποίηση λόγω ηθικής βλάβης» 1995 σελ. 305). Η επιδίκαση όμως της από το άρθρο 932 εδ. 3 ΑΚ προβλεπομένης χρηματικής ικανοποίησης σε οποιοδήποτε από τα παραπάνω δικαιούμενα πρόσωπα, τελεί υπό την αυτονόητη προϋπόθεση, που συνιστά πραγματικό ζήτημα, της ύπαρξης, κατ’ εκτίμηση του δικαστή της ουσίας, μεταξύ αυτών και του θανατωθέντος, όταν ο τελευταίος ζούσε, αισθημάτων αγάπης και στοργής, η διαπίστωση της ανυπαρξίας των οποίων μπορεί να οδηγήσει στον αποκλεισμό, είτε όλων των προσώπων αυτών, είτε κάποιων ή κάποιου από αυτούς, από την επιδίκαση της εν λόγω χρηματικής ικανοποίησης (ΟλΑΠ 21/2000). Αξίζει να σημειωθεί ότι τον τελευταίο καιρό παρατηρείται η τάση διεύρυνσης της έννοιας «οικογένειας» ώστε να εμπίπτουν σε αυτή ακόμη και το πρόσωπο με το οποίο ζούσε το θύμα σε ελεύθερη ένωση . Έτσι δεν αποκλείεται να αναγνωρισθεί αξίωση χρηματικής ικανοποίησης στα μέλη εξώγαμου ή φυσικής οικογένειας γενικά, τα οποία κατέχουν de facto θέση ανάλογη με εκείνη των συγγενικών προσώπων υπό τη στενή του όρου έννοια, δηλαδή της τυπικής συζυγικής οικογένειας. ( Ιωάννης Κ. Καρακώστας Ερμηνεία ΑΚ τόμος 6 σελ.1221.)